ضمیمه دانش روزنامه اطلاعات نوشت: این روزها بازار تأمین‌کنندگان وی‌پی‌اِن (شبکه خصوصی مجازی) رونق دارد. این شرکت‌ها مسیرهای رمزنگاری‌شده‌ای را که داده‌های اینترنتی در آنها در رفت‌وآمد هستند، برای کاربران فراهم می‌کنند.

وی‌پی‌اِن‌ها نمی‌توانند ارتباطات آنلاین را به‌طور کامل ناشناس کنند، اما به‌طور معمول حریم شخصی و امنیت اطلاعات کاربران را بالا می‌برند. امروزه کاربران اصلی وی‌پی‌اِن افرادی هستند که بازبینی سن کاربر برای ورود به بسیاری از وب‌سایت‌ها برایشان دردسر شده‌است. پس از این که تصویب‌نامه امنیت آنلاین (Online Safety Act)در تاریخ ۲۵ جولای به اجرا درآمد، فروش وی‌پی‌ان به یکباره سر به آسمان گذاشت، چون همه دنبال این بودند که از هویت خود محافظت کنند. قابل درک است کاربرانی که از آنها خواسته می‌شود اطلاعات شخصی بیشتری را وارد کنند، به دنبال استفاده از وی‌پی‌اِن باشند، اما بیشتر آنها از تنها راهی که حین استفاده از وِب می‌تواند آنها را محفوظ نگاه دارد، غافل هستند!

ناشناس بمانیم

نخستین چیزی که برای حفظ داده‌های هویتی به ذهن کاربران می‌رسد این است که ناشناس بمانند.  private browsingیا حالت خصوصی مرورگر، یک گزینه در مرورگر وب است، در حالی که باید مراقب لفظ‌گذاری‌ها و اصطلاحات فنی به‌کاررفته باشند. اگر چه مرورگرها در درجه نخست برای استفاده از شبکه جهانی جهان‌گستر طراحی شده‌اند، اما می‌توانند برای دسترسی به اطلاعاتی که سرورهای وب در شبکه‌های خصوصی یا فایل‌ها فراهم می‌آورند نیز استفاده شوند.

کاربران تصور می‌کنند که مرورگری آنها کاملاً شخصی و پنهان صورت می‌گیرد، اما واقعیت این است که آن قدرها هم محفوظ نیستند. تنها کاری که این گزینه می‌کند این است که نمی‌گذارد مرورگر  ما، جستجوی history، کوکی‌ها و داده‌هایی که به‌طور خودکار پر می‌شوند را در رایانه یا لپ‌تاپ ما ذخیره کند. این امر، زمانی مفید است که نمی‌خواهیم ردی از مرورگری و اطلاعات ما روی یک رایانه که با شخص یا اشخاص دیگر به‌طور اشتراکی استفاده می‌کنیم به‌جا بماند.

برای مثال، برای زمانی مناسب است که می‌خواهیم با خرید اینترنتی هدیه‌ای برای شخص خاصی انتخاب کنیم و نمی‌خواهیم دیگران بدانند دنبال چه می‌گردیم.

حال آن که حالت خصوصی مرورگر هویت ما را از تیررس وب‌سایت‌ها، ISPو شرکت‌های تبلیغاتی مخفی نمی‌کند. آنها همچنان می‌توانند IPما را ببینند و اگر دلشان بخواهد، رد ما را بگیرند.
 
از غول‌های فناوری اجتناب کنیم

موتورهای جستجو، سیستم‌های نرم افزاری‌ هستند که برای جستجوی اطلاعات در وب طراحی شده‌اند. آنها دروازه ورود به وب‌سایت‌های متعدد هستند، اما کاربران اغلب نسبت به داده‌هایی که شرکت‌های فناوری درباره آنها، جمع‌آوری و در فروش تبلیغاتشان استفاده می‌کنند،  احساس خوبی ندارند. این تبلیغات در تمامی وب، کاربران را تعقیب می‌کنند!

یکی از این غول‌های فناوری، «گوگل» است که مقادیر فوق‌العاده زیادی داده را که اطلاعات شخصی کاربران هستند، به‌منظور توصیف محصولات خود و تبلیغات هدفمند که برایشان درآمدزاست، به اصطلاح «درو» می‌کند. تبلیغات هدفمند بر اساس فاکتورهایی مثل آمار جمعیت و متغیرهای رفتاری (مثل پیشینه خریدهای کاربر) منتشر یا ارسال می‌شوند. تبلیغات هدفمند، نگرانی‌ها و بحث‌های زیادی را به‌وجود آورده‌اند؛ به‌ویژه نگرانی از بابت حقوق حریم شخصی و سیاستگذاری‌های شرکت‌ها. 

این کار، یعنی برداشت اطلاعات کاربران توسط شرکت‌های فناوری تحلیل داده و حتی می‌توان نام آن را فضولی هم گذاشت. بسیاری از مردم روحشان هم خبردار نمی‌شود که شرکت‌های فناوری، داده‌هایشان را تحلیل و وبگردی‌های آنلاین آنها را ردیابی می‌کنند.

موتورهای جستجوی شخصی ـ محور هم موجود هستند که به‌خوبی گوگل کار می‌کنند. یکی از آنها «DuckDuckGo» است که علاوه بر موتور جستجو، یک مرورگر وب به‌عنوان جایگزین گوگل کروم در اختیار کاربران می‌گذارد.

بخش مهم دیگر زندگی آنلاین ما ایمیل‌های ما هستند. شاید شرکت‌های فناوری مطرح دنیا ایمیل پیام سال نو ما را که برای خبر دادن از حال و احوالمان یا دادن اطلاع درباره هرگونه تغییری ارسال می‌کنیم، کلمه به کلمه نخوانند، اما داده‌های ایمیل‌های ما را برای تبلیغات خودشان اسکن می‌کنند. در واقع سال‌هاست که این کار را انجام می‌دهند. برای همین است که Gmail،  Outlook  و Yahooتوانایی عرضه خدمات خود به‌طور رایگان را دارند.

پروتون میل(Proton Mail)  بهترین جایگزین به‌عنوان سرویس ارائه‌دهنده ایمیل است و بیش از ۱۰ سال است که از راه‌اندازی آن می‌گذرد. این سرویس رمزنگاری سراسری دارد و برخلاف دیگر سرویس‌های ارائه‌دهنده ایمیل از جملهOutlook  و  Gmailرمزگذاری را از سمت دریافت کننده خدمات انجام می‌دهد. تا قبل از این که داده‌ها به سرورهای پروتون میل برسند، محتویات ایمیل‌ها و داده‌های کاربران محفوظ بمانند. در پروتون میل، استاندارد از پیش تعریف ‌شده، ناشناس‌بودن است، یک گیگابایت ظرفیت ذخیرۀ رایگان به کاربران می‌دهد، به علاوۀ ۵ گیگابایت خدمات ذخیره ابری Proton Driveکه حدود یک سوم ظرفیت ذخیره‌ای است که گوگل در اختیار کاربران می‌گذارد. با این حال برای بسیاری از افراد همین هم بسیار زیاد است.

نتیجه این که هرچه بیشتر از شبکه‌های اجتماعی استفاده کنیم، هویت ما کمتر محفوظ می‌ماند. پرداخت‌های خرید آنلاین برای بسیاری از کاربران وب، نگران‌کننده شده‌اند. با این حال، خرید اینترنتی روز به روز رایج‌تر می‌شود و نمی‌توان از آن اجتناب کرد. یک سامانۀ انتقال وجه الکترونیکی خوب، پی پل PayPalاست که کاربران از آن رضایت دارند و سابقه‌ای در فروش داده‌ها ندارد؛ البته استفاده از این سامانه در ایران امکان‌پذیر نیست.

به عقیدۀ کارشناسان امنیت سایبری، پی پل حتی از پرداخت مستقیم با کارت اعتباری در فروشگاه‌های آنلاین نیز بهتر است، زیرا لازم نیست جزئیات داده‌های کارت خود را به‌طور مستقیم تحویل دهیم. اگر نگران این هستیم که مجرمان سایبری داده‌های کارت اعتباری ما را بربایند، اکنون بسیاری از بانک‌ها کارت‌های مجازی عرضه می‌کنند که می‌توان یک بار یا در چند نوبت از طریق اپلیکیشن خود بانک از آنها استفاده کرد.
 
اپل یا اندروید؟

بحث و جدال طرفداران تلفن‌های اپل و اندروید به‌اندازۀ رقابت‌های فوتبال منطقه‌ای بالا گرفته‌است. پس جای تعجبی ندارد که ببینیم کارشناسان نیز دو دسته شده‌اند.

یک نکته در مورد اپل این است که در اکوسیستم این شرکت، گیر می‌افتیم؛ طوری‌که می‌تواند به‌راحتی ما را کنترل کند، اما از آنجا که همه چیز کمی بسته‌تر است، کاربران احساس امنیت بیشتری می‌کنند.

روی اپلیکیشن‌هایی که در فروشگاه اپل بارگذاری (آپلود) می‌شوند، نظارت سختگیرانه‌تری صورت می‌گیرد. این باعث می‌شود که انتخاب مناسبی برای ما باشند.

با همه اینها، اپل و اندروید هر دو برای این که بیشتر از دیگری درباره کاربران خود بدانند، رقابت تنگاتنگ دارند. هر دو خواهان شناخت بیشتر کاربران خود هستند و شناخت بیشتر، قدرت بیشتر به آنها می‌دهد.
 
از رسانه‌های اجتماعی دوری کنیم

اگر چه رسانه‌های اجتماعی در این برهه زمانی بخش مهمی از زندگی ما هستند، اما واقعیت این است که نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم همچنان در بحث‌ها و فعالیت‌های دیجیتالی شبکه‌های مجازی شرکت کنیم و شاهد صید شدن داده‌های ما در پلت‌فرم‌های اجتماعی نباشیم.

حقوق تعیین شده برای حریم شخصی به کاربران هشدار می‌دهند که رسانه‌های اجتماعی می‌توانند بخشی از اطلاعات را بدون اطلاع یا رضایت کاربران بردارند. با توجه به این که رسانه‌های اجتماعی هرگز از داده‌ها سیر نمی‌شوند، حضور نداشتن در آنها بهترین گزینه برای حفظ حریم شخصی به‌معنای واقعی است.

یادمان باشد که وقتی امکانات و محصولاتی رایگان در اختیارمان قرار می‌گیرند، به احتمال خیلی زیاد این خود ما هستیم که به محصول تبدیل می‌شویم!